Καθώς η πανδημία του κορωνοϊού εξαπλώνεται και επηρεάζει την κατάσταση της παγκόσμιας υγείας και οικονομίας, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με προκλήσεις πρωτόγνωρες για όλους. Ζούμε μια περίοδο με μεγάλη αβεβαιότητα που μας δημιουργεί έντονο άγχος. Η πλήξη και η απομόνωση μπορούν να προκαλέσουν δυσφορία, θυμό, φόβο και πληθώρα άλλων συναισθημάτων. Τι μπορούμε να κάνουμε για να υποστηρίξουμε την ψυχική και σωματική μας υγεία;
Παρόλο που είναι απαραίτητο να παραμένουμε ενημερωμένοι για τις εξελίξεις που αλλάζουν καθημερινά, είναι σημαντικό παράλληλα να φέρουμε περισσότερη επίγνωση στον τρόπο που επιλέγουμε να ενημερωθούμε, μειώνοντας την αλόγιστη έκθεσή μας στα μέσα επικοινωνίας. Ποιες είναι οι πιο έμπιστες πηγές στις οποίες έχουμε πρόσβαση; Επιλέξτε μια με δύο ή το πολύ τρείς, αξιόπιστες πηγές και χρησιμοποιείστε αυτές για την ενημέρωσή σας. Υπάρχουν πληροφορίες εκεί έξω που θα σας βοηθήσουν να μάθετε πράγματα, όπως το τι πρέπει να κάνετε αν χρειαστεί να βγείτε έξω ή πόση απόσταση θα χρειαστεί να έχετε από τους άλλους. Αναζητήστε πληροφορίες από ηγέτες της κοινότητας, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (https://www.who.int/) ,για αξιόπιστες πληροφορίες σχετικά με το τι συμβαίνει γύρω σας, τι έχει κλείσει, τι παραμένει ανοιχτό και που μπορείτε να απευθυνθείτε στην περίπτωση που χρειαστείτε βοήθεια.
Είναι αναγκαίο σε αυτές τις δύσκολές στιγμές να εστιάσουμε σε αυτό που είναι υπό τον έλεγχο μας. Ο Dr. Russ Harris-παγκόσμιας φήμης trainer της Θεραπείας Αποδοχής και Δέσμευσης- υποστηρίζει πως «όσο περισσότερο επικεντρωνόμαστε σε αυτό που είναι πέρα από τον έλεγχο μας, τόσο περισσότερο αβοήθητοι αισθανόμαστε». Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τον ιό, τις επιπτώσεις του στην οικονομία ή τι κάνουν οι ηγέτες για να το αντιμετωπίσουν και δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματα μας, δεν μπορούμε να εξαφανίσουμε τον απόλυτα κατανοητό φόβο. Έχουμε όμως την επιλογή να ελέγξουμε συνειδητά τι κάνουμε στο εδώ και τώρα. Μπορεί να μην το συνειδητοποιείτε αλλά έχουμε περισσότερο έλεγχο στο τι κάνουμε παρά στο τι σκεφτόμαστε και πως νιώθουμε. Συνδεόμαστε με την παρούσα στιγμή με ένα αίσθημα φιλοπεριέργειας και κατανόησης, κάτι που είναι αντίθετο σε αυτό που έχουμε συνηθίσει να κάνουμε, δηλαδή να απομακρυνόμαστε από τα δύσκολα συναισθήματα και να ξοδεύουμε περισσότερη ενέργεια στην προσπάθεια να τα διώξουμε και να τα καταπιέσουμε, παρά στο να τα αγκαλιάσουμε ως απόλυτα λογικά και ανθρώπινα συναισθήματα.
«Όταν μια μπόρα ξεσπά τα πλοία στο λιμάνι ρίχνουν άγκυρα, και αυτό γιατί αν δεν το κάνουν θα τα καταπιεί η θάλασσα. Φυσικά η άγκυρα δεν εξαφανίζει την μπόρα αλλά μπορεί να κρατήσει το καράβι σταθερό στο λιμάνι μέχρι η μπόρα να περάσει», τονίζει ο Dr. Russ Harris. Παρόμοιες μπόρες μπορεί να περάσει ο καθένας μας, άρα αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να «ρίξουμε άγκυρα» και αυτό σημαίνει αναγνωρίζω τις σκέψεις και τα συναισθήματα μου, συνδέομαι με το σώμα μου, συμμετέχω σε αυτό που κάνω νοητικά και σωματικά. Μια αρκετά εύκολη άσκηση που όλοι μας μπορούμε να κάνουμε είναι η εξής: «Κοιτώ γύρω μου και παρατηρώ 5 πράγματα που μπορώ να δω, 4 πράγματα που μπορώ να αγγίξω, 3 πράγματα που μπορώ να ακούσω, 2 πράγματα που μπορώ να μυρίσω και 1 πράγμα που μπορώ να γευτώ». Μια άσκηση που βοηθάει να απαγκιστρωθούμε από οτιδήποτε είναι αυτό που μας εγκλωβίζει και παράλληλα να αποκτήσουμε απόσταση από αυτά. Όλοι μας έχουμε εμπειρία με το πόσο ευφάνταστος μπορεί να γίνει ο νους μας όταν πρόκειται να μας κάνει κριτική. Οι σκέψεις δεν είναι τίποτα παραπάνω από γράμματα βαλμένα σε μια σειρά, αποκτούν το νόημα που εμείς τους δίνουμε. Κάντε ένα βήμα πίσω και παρατηρήστε τις σκέψεις σας, ονοματίστε τες και με αυτόν τον τρόπο θα καταφέρετε να τις εξουδετερώσετε.
Κάτι άλλο το οποίο μπορούμε να δουλέψουμε με τον εαυτό μας είναι η αποδοχή. Αποδοχή δεν σημαίνει δέχομαι ή μου αρέσει κάτι, σημαίνει κάνω χώρο για τα δύσκολα συναισθήματα και είμαι επιεικής με τον εαυτό μου. Οι καταστάσεις που δεν περνούν από το χέρι μας λειτουργούν λίγο σαν την κινούμενη άμμο, όσο πιο πολύ παλεύουμε με αυτές τόσο πιο πολύ βυθιζόμαστε, πολλές φορές η λύση είναι να ανοίξω τα χέρια μου και να σταματήσω να παλεύω. Να γίνομαι όλο και πιο ψυχολογικά ευέλικτος στα δεινά της ζωής. Σε περιόδους κρίσης όπως αυτή είναι εγγυημένο ότι θα εμφανιστούν συναισθήματα φόβου, άγχους, θυμού, θλίψης, ενοχής, μοναξιάς, απογοήτευσης και πολλά άλλα, και είναι όλα φυσιολογικά. Μπορούμε να κάνουμε χώρο για αυτά τα συναίσθημα, να βρίσκονται εδώ κοντά μας ακόμα και αν μας πονούν και να δείξουμε αγάπη στον εαυτό μας. Η αυτό-συμπόνια είναι σημαντική όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια κρίση, ειδικά αν έχουμε και έναν ρόλο προστάτη, όπως αυτόν του γονέα. Θυμηθείτε τι λένε στα αεροπλάνα, «σε περιπτώσεις ανάγκης πρώτα βάζετε την δική σας μάσκα οξυγόνου πριν βοηθήσετε άλλους». Η αυτό-συμπόνια είναι η δική σας μάσκα οξυγόνου. Μπορούμε να βοηθήσουμε καλύτερα τους άλλους αν έχουμε πρώτα φροντίσει τον εαυτό μας. Γι’αυτό αναρωτηθείτε «Αν κάποιος που αγαπούσα περνούσε μια παρόμοια εμπειρία και ένιωθε όπως νιώθω εγώ τώρα, τι θα έκανα για να αισθανθεί καλύτερα, τι θα του έλεγα αν ήθελα να είμαι καλή μαζί του;», και μετά σκεφτείτε πως αυτό θα είχε εφαρμογή σε εσάς τους ίδιους.
Αυτή η στιγμή μας δίνει την ευκαιρία να στραφούμε προς τα μέσα και να ανακαλύψουμε πτυχές του εαυτού μας. Ποιές είναι οι αξίες που διέπουν τις πράξεις σου; Ποια είναι τα απαραίτητα συστατικά που θέλεις να έχεις στη ζωή σου; Τι είναι αυτό που επιθυμεί η καρδιά σου; Η αγάπη, ο σεβασμός, το χιούμορ, η υπομονή, το κουράγιο, η φροντίδα και πολλά άλλα μπορεί να είναι τέτοιες αξίες. Προσπαθήστε να βρείτε τρόπους να εντάξετε τις αξίες σας στην καθημερινότητα σας. Επιτρέψτε τους να οδηγήσουν τις πράξεις σας. Οι αξίες δεν είναι αφηρημένες έννοιες ή ιδανικά, είναι πράξεις. Πως μπορείς να δείξεις την αγάπη σου; Με τι τρόπο μπορείς να δείξεις την υπομονή σου; Σε περιόδους κρίσης θα υπάρχουν πάντα εμπόδια στον δρόμο μας προς την επίτευξη των στόχων μας, αλλά ακόμη υπάρχουν τρόποι. Επιστρέψτε στην καλοσύνη και στην φροντίδα και υποστηρίξτε τα με πράξεις απέναντι σε όλα αυτά που πρεσβεύετε.
Δεσμευμένη πράξη είναι η αποτελεσματική πράξη, σημαίνει δράση με γνώμονα τι είναι πραγματικά σημαντικό για μας, πράξεις βασισμένες στις αξίες μας ακόμα και αν φέρνουν στην επιφάνεια δύσκολα συναισθήματα. Αυτό βέβαια σημαίνει πρώτα από όλα ακολουθώ όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας όπως πλένω τα χέρια, μένω στο σπίτι και κρατώ τις απαραίτητες αποστάσεις αν χρειαστεί να βγω έξω, αλλά παράλληλα αναρωτηθείτε «Με ποιον τρόπο μπορώ να φροντίσω και τον εαυτό μου; Πως μπορώ να δείξω λίγη καλοσύνη, φροντίδα και υποστήριξη σε αυτούς που το έχουν πραγματικά ανάγκη; Είτε σε αυτούς που βρίσκονται κοντά μου, είτε από το τηλέφωνο είτε με ένα μήνυμα; Μπορείς να βοηθήσεις κάποιον; Να μαγειρέψεις ένα ωραίο γεύμα; Να κρατήσεις το χέρι κάποιου; Να παίξεις με ένα παιδί; Μπορείς να σκεφτείς τρόπους να εμπλακείς σε δραστηριότητες που έχουν νόημα για σένα είτε μόνος σου είτε με άλλους; Τι μπορείς να κάνεις αυτή τη στιγμή, όσο μικρό και αν είναι, που μπορεί να βελτιώσει την ζωή για εσένα και για αυτούς με τους οποίους ζεις ή για τους ανθρώπους της κοινότητας;». Και οποία και αν είναι η απάντηση κάντε το με όλο σας το είναι.
Πολλές αξιόπιστες έρευνες υποστηρίζουν πως η διάθεση, η ενέργεια και η δραστηριότητα συνδέονται. Είναι γεγονός πως ο περιορισμός δεν είναι ο μεγαλύτερος μας σύμμαχος. Και ναι, θα υπάρχουν στιγμές όπου θα καθίσουμε και θα δούμε απλά τηλεόραση ή θα διαβάσουμε ένα βιβλίο. Αλλά καλό είναι να υπάρχει όριο στο πόσο χρόνο αφιερώνουμε στο καθένα. Και επειδή δεν μπορούμε να στοχεύσουμε την διάθεση ή τα επίπεδα ενέργειας, μπορούμε να στοχεύσουμε τα επίπεδα δραστηριότητας. Και πως μπορούμε να είμαστε δραστήριοι;
Πρώτα από όλα με πρόγραμμα, επειδή είμαστε από την φύση μας πλάσματα της συνήθειας αγχωνόμαστε λιγότερο όταν έχουμε συγκεκριμένη ρουτίνα, φτιάξτε από το προηγούμενο βράδυ το πρόγραμμα της επόμενης μέρας και προσπαθήστε να το ακολουθήσετε όσο το δυνατόν πιο πιστά. Ύστερα, με δραστηριότητες που μας δημιουργούν ικανοποίηση, την αίσθηση ότι κάτι καταφέρνουμε, όπως να φτιάξουμε κάτι στο σπίτι που επιθυμούσαμε καιρό, να τακτοποιήσουμε μια ντουλάπα ή να βοηθήσουμε τα παιδιά με τα μαθήματα.
Με κοινωνικές δραστηριότητες, αναζητήστε πηγές στο περιβάλλον σας για βοήθεια, υποστήριξη, συμβουλή και διασκέδαση. Συμπεριλαμβανομένων φίλων, οικογένειας, γειτόνων, επαγγελματιών ψυχικής υγείας και υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης. Συνδεθείτε μέσω των κοινωνικών δικτύων με όσους θέλετε να κρατήσετε κοντά σας. Πάρτε τις απαραίτητες αποστάσεις αλλά μόνο με την φυσική σας παρουσία όχι συναισθηματικά.
Με δραστηριότητες που έχουν να κάνουν με χαλάρωση και ηρεμία. Πως μπορούμε να μάθουμε να ηρεμούμε τον εαυτό μας και πώς να του φερθούμε με καλοσύνη; Κάνοντας ένα ζεστό μπάνιο, με μουσική, με βιβλία, με ασκήσεις χαλάρωσης, με καθαρό αέρα, με επαρκή ύπνο, με ζεστή φροντιστική εσωτερική φωνή. Με ευχάριστες δραστηριότητες. Πως θα μπορούσα να φέρω στην επιφάνεια αυτό το κομμάτι του εαυτού μου που του αρέσει να παίζει; Πως μπορώ να φέρω λίγη ξεγνοιασιά στην καινούρια καθημερινότητα; Με επιτραπέζια παιχνίδια, με διαδικτυακά παιχνίδια, ομαδικά ή ατομικά, με φίλους ή με την οικογένειά μου, με τα παιδιά μου.
Ακόμη, με το να φροντίσω την υγεία μου, να μαγειρεύω όσο είναι δυνατόν υγιεινά γεύματα, να δοκιμάσω κάτι καινούριο, όπως να κάνω διαλογισμό για να μειώσω το άγχος μου. Πως μπορώ να εντάξω στην καθημερινότητα μου ενσυνειδητότητα, να βρίσκομαι στο εδώ και τώρα όσο περισσότερο μπορώ; Δοκιμάστε να συμμετέχετε σε δραστηριότητες έχοντας επίγνωση των πέντε αισθήσεων όσο το κάνετε, παρατηρήστε το σώμα σας, δοκιμάστε να πάτε για περπάτημα με ενσυνειδητότητα. Βάλτε στην καθημερινότητα σας την άσκηση, αυτή τη στιγμή μπορείτε να βρείτε διαδικτυακά μαθήματα γυμναστικής, γιόγκα και πολλά άλλα εντελώς δωρεάν.
Τέλος, σκεφτείτε τι θετικό μπορεί να βγει από όλο αυτό. Επιλέξτε να δείτε την θετική πλευρά της κατάστασης, έστω και λίγο κάθε μέρα. Αυτή η στιγμή είναι εδώ για να μας διδάξει κάτι. Και αυτό είναι ότι τίποτα δεν είναι μόνιμο, θα γυρίσουμε πίσω στις δουλειές και στα σχολεία, σε όλα αυτά που νιώθουμε ότι χάνουμε, τα χάνουμε για λίγο, αυτό δεν είναι για πάντα. Δώστε έμφαση στο γεγονός ότι όσο και αν δείχνει τρομακτικό ή κάτι που δεν έχουμε συνηθίσει, διαφορετικό και δύσκολο ή κάτι που δεν θα το επιλέγαμε, στο τέλος της μέρας όλοι μπορούμε να το διαχειριστούμε.